Permacultuurcentrum
Den Haag

Al ruim 17 jaar zijn we met o.a. Permacultuur actief in de regio. De laatste jaren zijn we ook betrokken bij projecten elders in Nederland. Dat heeft jarenlange samenwerking opgeleverd en ook talloze ad hoc samenwerkingsverbanden. Dat is vaak heel organisch gegroeid en het heeft zo stilletjes aan tot heel veel leuke projectjes en initiatieven geleid.
Eigenlijk zie ik in het bovenstaande twee belangrijke thema's: Permacultuur en Samenwerken. We hebben daar heel wat te leren en af te leren. Dat zijn dan vaak veranderingen in ons zelf, maar ook de wereld en onze samenwerking heeft dat nodig.

vrijdag 3 oktober
workshop met
Rutger Spoelstra

[ Lees meer... ]

Wildplukken

We gaan samen op pad om te kijken wat voor eetbare en drinkbare wilde planten er te vinden zijn bij Eetbaar Park. De wandeling is vol met verhalen over verschillende planten en we gaan onze zintuigen gebruiken, we gaan luisteren, kijken, voelen en natuurlijk - voor wie wil - ook wat proeven. Plus een uitleg over hoe je op een ethische en duurzame manier kan wildplukken.

zaterdag
4 oktober
start opleiding met Docenten team

[ Lees meer... ]

‍Permacultuur Jaaropleiding 2025-2026

Ontwerp jouw leven met permacultuur
De belangstelling voor permacultuur groeit. In een snel veranderende wereld verlangen steeds meer mensen naar een natuurlijke, toekomstbestendige manier van leven. Permacultuur biedt visie én praktische handvatten om dat verlangen om te zetten in actie.
Tijdens deze opleiding ontdek je hoe je permacultuur op een haalbare, praktische manier kunt integreren in jouw dagelijks leven.

Niet per se met het doel om volledig zelfvoorzienend te worden, maar om vanuit permacultuurprincipes te leven - in je tuin, op je balkon, in je buurt of binnen je gemeenschap.

Van gezonde bodem tot slimme plantenkeuze, van waterbeheer tot lokale economie: je leert concrete, toepasbare methodes om je leefomgeving veerkrachtiger, groener en zinvoller in te richten.

maandag
6 oktober
start opleiding met Taco Blom

[ Lees meer... ]

‍Permacultuur Vervolgopleiding 2025-2026

Deze Vervolgopleiding voorziet in de behoefte naar meer verdieping en professionalisering. Het is bedoeld voor wie al een Jaaropleiding met Taco Blom afgerond heeft of voor wie aantoonbaar over voldoende kennis en ervaring beschikt.

De opleiding is bedoeld voor wie een eigen bedrijf (tuinderij, voedselbos, boerderij) wil opzetten, uitbouwen en runnen en/of voor wie zich verder wil verdiepen in de moestuin en de voedselbosrand, en dus bodem, beplanting
, watermanagement, ziektevrije systemen en oogstoptimalisatie in eigen tuin, tuinderij of gemeenschapstuin. Ook als je geen eigen tuin(derij) hebt of wilt maar als adviseur of ontwerper aan het werk wilt, kan je veel aan deze vervolgopleiding hebben.

zaterdag
11 oktober
workshop met
Suzanne Luppens [ Lees meer... ]

‍Snoeien en stekken van kleinfruit

De nadruk in deze workshop ligt op het snoeien en stekken van kleinfruit zoals aalbessen, bramen en frambozen.
Onderwerpen hierbij zijn o.a. algemene snoeiregels, het beste seizoen om te snoeien en stekken, en specifieke snoeitips per kleinfruitsoort.
Ook zal er kort uitgelegd worden waarom struiken en (fruit)bomen in een permacultuurtuin (bijna) niet gesnoeid worden, en hoe je hier met je plantkeuze op in kunt spelen.
Er is ruimte voor 10 deelnemers per workshop, dus wees er snel bij! Als je een snoeischaar hebt, neem hem dan mee. .

vrijdag
17 oktober
workshop met Taco Blom

[ Lees meer... ]

‍De Toekomst: De Gezaaide Fruitboom

Nu fruit steeds meer in de belangstelling komt is het goed om eens te gaan kijken naar de herkomst van fruit en hoe dat in 1900 gebeurde. Bijna al ons fruit wat je nu koopt, wordt vegetatief vermeerderd, d.w.z. er is geen verandering in genen. Dit resulteert in steeds meer ziektes want schimmels en bacteriën kunnen zich zeer makkelijk aanpassen aan een en hetzelfde genenpatroon (we maken het voor deze ziektemakers makkelijk). Dit is eigenlijk tegen de natuur in werken.
Een 'starterpakket' is inbegrepen zodat je met de kennis en inzichten zelf aan de slag kunt.

zaterdag 18 oktober
workshops met
Menno Swaak

[ Lees meer... ]

‍De Kringlooptuin: Zelf Composteren

Het Nieuwe Goud wordt het wel genoemd: het 'afval' uit onze tuinen en keukens. Waarom zou je elke dag je keukenresten afvoeren en elk jaar je tuinresten om dan elk jaar weer nieuwe compost aan te voeren. Zorg voor een kringloop dicht bij huis en creëer hoogwaardige compost.
Daarmee kan je de bodem van je (moes)tuin, balkonbakken en kamerplanten verrijken.
We kijken ook naar verschil in compost voor de moestuin en het vaste planten deel.

zaterdag
8 november
workshop
met Taco Blom

[ Lees meer... ]

‍Van Snoeien naar niet meer Snoeien

Hoe snoei je zodat je kunt stoppen met snoeien.
Het snoeien van onze fruitbomen is niet altijd ideaal. Een fruitboom is op zijn best als die op een natuurlijke wijze kan groeien. Snoeien volgens de boeken leidt meestal tot de noodzaak te blijven snoeien. En je bent ook niet altijd blij met de bijwerkingen.
Met snoeien wordt veel verstoord zoals het hormoonhuishouden van je boom? Hoe herstel je dat?

vrijdag
14 november
workshop
met Daphne

[ Lees meer... ]

‍Wildplukwandeling

Tijdens deze wildplukwandeling door Eetbaar Park en de Heimanshof vertelt Daphne welke wilde planten, bloemen, bessen en zaden je met respect voor de natuur kunt eten en gebruiken.
Najaar in de natuur is de tijd van zaden, bessen, vruchten, noten en paddenstoelen. Er valt, ook in november, nog van alles te vinden in veld of bos. De vraag is echter wat je wel en niet kunt eten.
Voor mensen die hier meer over willen weten, organiseert Daphne STRUINT tijdens de Haagse Klimaatweek deze wildplukwandeling door Heempark de Heimanshof en de tuinen op en rond Eetbaar Park.

vrijdag
21 november
workshop
met Rutger Spoelstra

[ Lees meer... ]

‍Permacultuur Introductie

Permacultuur is een ontwerpfilosofie waarmee je een duurzaam leven kunt ontwerpen, het wordt ook wel omschreven als een dans met de natuur. Tijdens deze workshop maak je kennis met permacultuur. Het is een brede introductie, maar ook praktisch toepasbaar. Je ontwikkelt basiskennis en ecologisch inzicht waarmee je permacultuur toe kan passen in je eigen tuin en je eigen leven. Je leert hoe je kan meewerken met de natuur in plaats van ertegen in.

zaterdag
22 november
werk- en leerdag

[ Lees meer... ]

‍Wilgen knotten en heggen vlechten

De wilgen op Eetbaar Park zijn de laatste twee jaar gigantisch gegroeid en geven nu te veel schaduw en vooral daarom gaan we ze knotten. Tegelijk zijn een aantal gevlochten wilgenafscheidingen aan vervanging toe.
Op deze dag gaan we dat aanpakken. Ook gaan we een deel van de meidoornhaag, die rondom de tuin komt vervlechten tot een minder doordringbare afscheiding en zullen daar verschillende technieken voor gebruiken.n.

zondag
14 december
workshop met
Niels Gorisse

[ Lees meer... ]

‍Zelfvoorzienend off-grid

Ga je een tiny house bouwen, emigreren, of wil je ecologisch biobased (ver)bouwen? Of wil je gewoon meer begrijpen van duurzame en klimaatbewustere oplossingen? Dan is deze cursus voor jou.
In deze cursus zelfvoorzienend off-grid leer je overzicht en basisbegrippen over off-grid warmte en verwarming, zonnepanelen en off-grid electriciteit, regenwater opvang, waterfiltering, ecologische isolatie, zonneboilers, helofytenfilters, composttoiletten, ecologisch bouwen, en meer. Je leert hoe én waarom je zou kiezen voor duurzaam de basisbehoeften warmte, energie, water, toilet aanpakken..

vrijdag
19 december
workshop met
Taco Blom

[ Lees meer... ]

‍Enten van fruitbomen en vermeerderen kleinfruit

Enten, stekken, afleggen en snoeien. Als je fruit uit je tuin wilt zijn er talloze mogelijkheden. Maar hoe doe je dat? Fruitgewassen tot productiviteit brengen vraagt kennis, inzicht en ervaring. De juiste rassen, de juiste onderstam, de juiste plaatsing, het juiste onderhoud en verzorging! Snoeien, leifruit, enten enz Theorie en praktijk: je maakt je eigen ent om mee te nemen.

.

vrijdag
9 januari 2026
workshop
met Taco Blom

[ Lees meer... ]

‍Van Snoeien naar niet meer Snoeien

Hoe snoei je zodat je kunt stoppen met snoeien.
Het snoeien van onze fruitbomen is niet altijd ideaal. Een fruitboom is op zijn best als die op een natuurlijke wijze kan groeien. Snoeien volgens de boeken leidt meestal tot de noodzaak te blijven snoeien. En je bent ook niet altijd blij met de bijwerkingen.
Met snoeien wordt veel verstoord zoals het hormoonhuishouden van je boom? Hoe herstel je dat?

zaterdag
31 januari 2026
workshop
met Taco Blom

[ Lees meer... ]

‍Zaaien en Oogsten,
Teeltplan voor het hele jaar

Hoe haal je zo veel mogelijk oogst uit je tuin, ook als je maar weinig ruimte hebt. In permacultuur is de aandacht vooral gericht op vaste planten, struiken en bomen. Maar we zijn voor ons voedsel nog voor een groot deel afhankelijk van de moestuin, het deel van de tuin waar we eenjarige groenten verbouwen. Dat zijn pioniersplanten, die een andere aanpak verlangen dan het vaste planten deel. Als je het hele jaar rond, ook in de winter, je zelfgekweekte groente wilt kunnen oogsten moet je op tijd beginnen met plannen en planten

vrijdag 27 februari
workshop met
Taco Blom

[ Lees meer... ]

Plantengemeenschappen

Plantengemeenschappen gaan niet over combinatie, maar het is een uniek ecosysteempje om een tuin gezond en ziektevrij te houden. Het is gebaseerd op hoe de natuur werkt. 

Een workshop waar nog niks van te vinden is op het internet en waar over een niet al te lange tijd een werkboek over verschijnt.

 

.

zaterdag
28 februari 2026
workshop
met Taco Blom

[ Lees meer... ]

‍Water in de kleine en grote tuin

Water is van levensbelang en wordt het goud van de toekomst.

Om water goed op te slaan in de bodem of in de tuin zijn er veel mogelijkheden. De uitdaging van deze tijd is om extremen te dempen met een uitgekiend water systeem.

vrijdag
3 april 2026
workshop
met Taco Blom

[ Lees meer... ]

‍Eetbare Siertuin met ook eetbare bloemen

Een eetbare siertuin is een aanwinst voor je huis. Normaal wordt de tuin gezien als 2 woonkamer. Met een eetbare siertuin krijg je er niet alleen een tweede woonkamer bij, maar ook een tweede keuken waar je gezonde producten uit kunt oogsten zonder dat de sierwaarde van de tuin achteruit gaat  
Bij de prijs van de workshop zijn 3 eetbare sierplantjes inbegrepen..

Tuinwerkdagen Eetbaar Park

Meewerken en leren op maandag of woensdag

Wie de afgelopen tijd af en toe de Eetbaar Park tuinen heeft bezocht, zal het niet ontgaan zijn: de staat van onderhoud op Eetbaar Park 1 is niet slecht, maar we kunnen niet op tegen de kracht waarmee de natuur zich manifesteert.
Enthousiaste vrijwilligers met soms veel soms wat minder ervaring zorgen daarvoor.
Wil je graag ook wat extra ervaring opdoen of gewoon goed bezig zijn voor een paar uurtjes (of meer) per week, wees welkom. Bekijk het overzicht met vaste en extra tuinwerkdagen

Kijk op onze [ kalender ]

Betoverende Botanie

Verhalen om planten te leren kennen en lief te hebben

Waarom trilt de ratelpopulier? Waarom prikt een brandnetel? En zijn paardenbloempluisjes écht alleen maar pluisjes? Misschien heb je hier nooit bij stilgestaan, maar nu wil je vast het antwoord weten!

Van je eigen achtertuin tot Noord-Amerika en Korea: bepaalde planten groeien bijna overal ter wereld. Ze genezen, voeden, reinigen en inspireren al generaties lang. Onze voorouders kenden hun waarde en deelden verhalen over hun bijzondere eigenschappen. Wil jij die oude kennis herontdekken en de magie van planten weer tot leven brengen?.

Gezonde bodem, gezond voedsel, gezon

Samen op pad naar een diverser landschap

de toekomst
Van kinds af aan dwaalde Arjen van Buuren door bossen en weilanden, verwonderd over de natuur om hem heen. Deze jeugdige fascinatie groeide uit tot een levenslange ontdekkingsreis vol praktische en theoretische inzichten, opgedaan in samenwerking met openhartige boeren, bevlogen onderzoekers en innovatieve werkgevers.!

In *Samen op pad naar een diverser landschap* deelt Arjen zijn unieke ervaringen, opgedaan in Ierland en Nederland, waar hij de theorie in praktijk bracht en twee gangbare bedrijven omvormde tot een duurzaam gemengd bedrijf op Landgoed Velhorst. Met verbluffende resultaten: binnen vijf jaar steeg de biodiversiteit en namen de natuurwaarden spectaculair toe. Alles werd nauwgezet gemonitord en door Natuurmonumenten bekroond als succesverhaal.

Bijvoet, het magische vrouwen- en sjamanenkruid

Het vergeten magische kruid van dromen en visioenen groeit overal om ons heen. Bijvoet steunt ons bij het terugvinden van onze spirituele wortels en om volledig mens te zijn:  wild, vrij en in verbinding.

Natuurinclusieve landbouw in de praktijk 

Hoe ziet natuurinclusieve landbouw eruit in de praktijk?
Wat weten we over de effecten op bodem, water, biodiversiteit en klimaat?
Hoe integreer je maatregelen voor een natuurinclusieve bedrijfsvoering?
Het is een hele puzzel voor agrariërs om een bedrijf neer te zetten van ecologische meerwaarde
en met een goed verdienmodel. Daarom is het van belang dat kennis over natuurinclusieve prin-
cipes en maatregelen onderdeel zijn van het onderwijs.
Natuurinclusieve landbouw produceert voedsel binnen de grenzen van natuur, milieu en leefom-
geving, en draagt bij aan behoud en herstel van biodiversiteit. Dit boek reikt hier, met praktijk-
gerichte beschrijvingen van maatregelen, de puzzelstukjes voor aan.  

Natural farming en de kunst van het nietsdoen

Breng de aarde tot leven met de principes van Natural farming: een antwoord op de uitputting van de aarde.

Handboek Permacultuur

Tuinieren in harmonie met de natuur. Dit praktische, eenvoudige en toegankelijke handboek nodigt je uit om je te verdiepen in de bodem. Met permacultuur boots je een natuurlijk ecosysteem na, waarin verschillende planten elkaar versterken.
Zo maak je, in samenwerking met de natuur, een veerkrachtige en bijna zelfvoorzienende tuin, die niet veel water en onderhoud nodig heeft. Permacultuur bevordert bovendien de biodiversiteit en de bodemgezondheid.
In dit boek ontdek je hoe je je tuin effectief benut door planten te combineren, te zaaien, te enten, bomen te planten en je eigen plantenzaden te kweken.

Dokters van nature

Hoe vlinders, apen, mieren en andere dieren zichzelf genezen

Wilde dieren maken al eeuwenlang gebruik van de natuur als apotheek om zichzelf te genezen. Jaap de Roode beschrijft hoe allerlei dieren verschillende vormen van medicijnen gebruiken, onderzoekt of dit gedrag aangeleerd of aangeboren is en laat zien hoe deze kennis de menselijke geneeskunde zou kunnen beïnvloeden. Hoe dieren de natuur als apotheek gebruiken Baanbrekend onderzoek naar diergedrag en infectieziekten Hoe deze kennis van invloed kan zijn op de menselijke geneeskunde .

'Dokters van nature' brengt op elke pagina een nieuwe WOW!” - Sy Montgomery

Eetbare planten

Meer dan 300 soorten vaste planten, zelfzaaiende planten en kweekbare paddenstoelen

Bessen, fruit, noten en andere eetbare bloemen en planten kweken. Meer dan 300 soorten vaste planten voor eetbare tuinen, voedselbossen, boslandbouw, regeneratieve landbouw en voor in de keuken.
Met eetbare vaste planten kun je oogsten uit eigen tuin, zonder jaarlijks opnieuw te hoeven zaaien. Deze nieuwe plantengids behandelt meer dan 300 soorten die geschikt zijn voor de grondsoorten en het klimaat in Nederland en België. ‘Eetbare planten’ is een compleet naslagwerk met aandacht voor inheemse wilde eetbare planten en permacultuur.

Voor iedereen die met de aanplant van eetbare tuinen, voedselbossen, regeneratieve landbouwprojecten en permacultuur aan de slag wil.

Food Forest Plants for Hotter Conditions

250+ Perennial Plants For Tropical and Sub-Tropical Food Forests and Permaculture Gardens

A tropical and sub-tropical food forest is a cornucopia of luscious food, which thrives on drawing carbon out of the atmosphere to grow trees, shrubs, herbaceous plants and climbers producing fruits, seeds, oils, greens, flowers, drinks and herbs. There are thousands of known food plants which thrive in hot climate zones, plants discovered and improved from time immemorial, from before the Agricultural Revolution brought about deforestation and land degradation to provide grains to feed city states. Our human ancestors were gatherers and gardeners; we may well have evolved with large brains to store and share knowledge of where nutritious plants were to be found, and how to modify nature to encourage them.? 

Canon van de Nederlandse boerennatuur

50 karakteristieke soorten wilde planten en dieren, gewassen en boerderijdieren

Welke natuur kennen we op het Nederlandse boerenland, hoe was dat vroeger, hoe is het nu? Van boerenzwaluw tot koe en van roggelelie tot wijnrank. ‘Canon van de Nederlandse boerennatuur’ beschrijft vijftig karakteristieke soorten wilde planten en dieren, gewassen en boerderijdieren.

De soorten zijn gekozen omdat ze kenmerkend zijn, er veel over te vertellen is, of omdat ze mooi, opvallend, waardevol of heel zeldzaam zijn. Elke soort opent een venster naar actuele onderwerpen als natuur en landschap, biodiversiteit, cultuur, klimaatverandering, dierenwelzijn, biologisch boeren en nieuwe ecologische initiatieven. Dit levert boeiende verhalen op vol feiten en weetjes over het verleden, heden en de toekomst van de boerennatuur.

P‍ermacultuurcentrum Den Haag / Permcultuur Nu!
www.permacultuur.nu     info@permacultuur.nu  06-26130464
postadres:
Groot Hertoginnelaan 249, 2517  ET Den Haag
bezoekadres (na afspraak):
Eetbaar Park, ingang Vreeswijkstraat.

De Permacultuur Boeken Collectie
webwinkel voor boeken (Engels en Nederlands) over Permacultuur, Voedselbossen en Transitie beweging
www.permacultuurboeken.nl -
winkel@permacultuurboeken.nl‍