Recente ontwikkelingen

De permacultuur, die tientalle jaren geleden met Bill Mollisson begon en die ook tientalle jaren verder ontwikkeld en verrijkt is en die je Permacultuur 1.0 zou kunnen noemen, die is misschien toe aan een upgrade. Moeten we niet naar versie 2.0? De wereld is intussen behoorlijk veranderd en nog volop in snelle verandering. Bodemdegradatie, vermindering biodiversiteit en weersveranderingen laten hun effecten steeds meer gelden. De gevolgen ervan staan op gespannen voet met het heersende geloof: 'economische groei' (een wetenschap kan ik het niet noemen) en het is duidelijk daat we (dratische) keuzes moeten maken. Onmiskenbaar: de belangstelling voor Permacultuur stijgt. We zien dat aan de contacten die we hebben, de bezoeken aan de website, de aanmeldingen voor de cursussen totdat .... daar opeens het coronavirus was en de aanmedlingen stokten en er zelfs afmedlingen kwamen. En toch bleef het webbezoek stijgen en wilden meer mensen per telefoon of mail meer weten, begrijpen, delen en overleggen. Afgelopen vrijdag 20 maart zou een nieuwe jaartopleiding beginnen en ondanks de remmense adviezen van onze overheden, kregen we het groepje vol genoeg om door te laten gaan. De groep was zeker, en verschillende mensen hebben aangegeven dat ze aan de voorzichtige kant wilden blijven en naar een later te starten opleiding uitkijken. Die gaat er ook komen hoor, maar ondanks de reacties van 'begrijpelijk' op de melding dat er toch dringende redenen zijn om een en ander een maand uit te stellen, blijfgt iets aan me knagen. En dat iets is de totaal nieuwe (maar door sommigen voorziene) situatie dat het corona-virus de wereld op slot zet en ons naast een gezondheidssituatie zeer waarschijnlijk met een grote economische crises opzadeld. "De wereld zal niet meer zijn zoals we hem kennen." hoorde ik iemand zeggen. En ik ben bang dat dat zo is en -een beetje dubbel- ik hoop dat het zo is. In een paar jaren tijd kwamen verhalen voorbij over bodemdegradatie, verlies van bio-diversiteit, klimaatverandering om de meest in het oogspringende te noemen. En uit vermoeden en uit ervaring zeiden wij, permaculturisten, we vinden en bieden oplossingen vanuit de permacultuur. Maar nu, met de geweldige complexiteit van de situatie, lijken de zo nuttige ontwerpprincipes niet helemaal toereikend. In de bijna twaalf jaar dat ik permacultuurdocent Taco Blom meemaak heb ik hem zich zien ontwikkelen iemand die naast als zijn skils ook een innerlijk compas lijkt te hebben voor wat -op dat moment en in die situatie- juist en wenselijk is. Zover ik dat kan inschatten levert dat een flexibileit die mee beweegt met de grillen en grollen van de weerbarstige werkelijkheid en het vermogen situaties boven het gekende niveau uit te tillen. Hij is waarschijnlijk niet de enige. Er zijn meer mensen die, diep ondergedompeld in permacultuur-inzicht en -kennis, osn kunnen helpen om permacultuur te upgraden naar versie 2.0. Ik heb van een enkele van hen wat gedachten en visies verzameld, die de reikwijdte en de impact van de huidige situatie onder onze aandacht brengen. Verderop wat linken naar enkele artikelen. Eerst even wat eigen overwegingen: Ik ben er al een tijdje van overuigd dat de aanpak van bv de klimaatverandering en/of de degradaties van onze bodems en/of verlies aan biodiversiteit en/of de dreigende (of gebleken) tekorten aan grondstoffen en/of de sociale-, economsiche en .... onrust in de wereld en/of de groeiende kloof tussen arm en rijk strikt onvoldoende is. Ik zie dat nog steeds de basis uitgangspunten, de bouwstenen van onze zogenaamde beschaving, onverminderd overeind blijven. En dat is economische groei, economische groei en nog eens economische groei. De wereld is zo beetje in een crisis. Het coronavirus heeft geknaagd aan die heilge koe 'econmische groei' en onze reactie is er alles aan te doen om dat weer te herstellen, terug te brengen naar 'bussiness as usual' of 'bussiness as it shoot be'. Het is onluisterend te zien hoe ver we in onze samenleving verwijderd zijn van een meer verantwoorde situatie (zoals we die zouden kunnen hebben als we er de pemacultuur-principes op loslieten op hoe onze wereld inrichten. Ik bedoel maar: we konden onze eigen mondkapjes niet maken. Hele industrietakken vallen ook stil omdat de onderdelen er niet zijn. En we gaan nog wat problemen zien: de landbouwsector staat voor grote verliezen. Gek eigenlijk als je bedenkt dat als die sector gewoon voor ons, mensen in Nederland (en misschien iets verder) zou produceren, we waarschijnlijk prima te eten hebben de komende tijd en de boer een redelijk inkomen. Er zullen miljarden gepompt gaan worden in het op gang houden van onze economie. Dat zal op een gegeven moment inclusief alle extra kosten terug moeten komen uit diezelfde economie. En laat dat nou net de economie zijn die zorgt dat we onze aarde uitputten, plunderen en om zeep helpen. En om dat we (wij bewoners van de Aarde) vinden dat het allemaal zo zou moeten (kunnen) werken zullen we het toestaan. En de critische kanten die vanwege en omwille van het milieu, de natuur, het klimaat zouden willen laten horen, gaan we inslikken. En onze Aarde, die nu op allerlei wijze ons laat weten: genoeg is genoeg, zal ons nog duidelijker laten weten, dat het anders had gemoeten. De huidige situatie, met veel minder economische en verwante activiteiten (en met hoera schonere luchten e.d,) leent zich prima om dat om te bouwen naar een meer robuste situatie, waarin niet de vergroting (of zelfs maar het behoud) van de welvaart het doel is, maar het creëeren en realiseren van een samenleving waarin regioos meer zelfvoorzienend zijn als het gaat om de essentiële levensbehoefte (lucht, water, voedsel, huisvesting en bescherming/veiligheid). Dat er na of al tijdens de coronapandmie een grote, lange economische recesie gaat ontstaan is onvermijdelijk. Het is onmogelijk dat de miljarden, die nodig zijn uit de diepe zakken van ons land (van ons dus) kunnen komen, want daar zit het niet. Als er als iets of veel in zit is het geld (waarde) die we van onze Moeder Aarde hebben geleend of gestolen. Geld dat ons niet toebehoort en dat we liefs zo snel mogelijk teruggeven in de vorm van herstel, herstel en nog eens herstel. Daarbij mogen we gerust een deel daarvan gebruiken om de 'nieuwe wereld' zo in te richten dat ook wij mensen er een plekje in hebben. In de praktijk betekent het dat we voor onze regio moeten kiezen voor een heel andere inrichting van onze leefomgeving, van de diverse vormen van groen en blauw (land en water) die nu voor bv akker- of tuinbouw of veeteelt bedoeld zijn of voor natuur(behoud), recreatie enzovoort,... en daar stukjes intensief te beheren eetbare natuur van maken. Het gaat om zorgvuldig dus intensief beheer omdat we gelijktijdig èn voor behoud en herstel van bodemkwaliteit moeten zorgen èn voor biodiversiteit èn voor voedselproductie. En dat alles in zoveel mogelijk gesloten kringlopen en absoluut zonder gif. Naast voedsel en behoud natuur (de basis van ons leven) levert dat ook heel veel banen op. En ook in de verdere verwerking van de producten van het land is veel werkgelegenheid te verwachten. Zeker als we kiezen voor meer kleinschalige, ambachtelijke aanpak, kortere (distributie)ketens, geen verlies van restproducten omdat we àlles wel weten te gebruiken, kan dat een zeer stabiliserende economische situatie doen ontstaan, de kurk waarop de samenleving drijft. Het is een menselijke maat waarmee gemeten wordt en winst voor mens en natuur en helaas (eigenlijk bedoel ik gelukkig) niet meer voor de grote bedrijven. Het gaat nu hard in de wereld. Ontwikkelingen volgen elkaar snel op. Veel van de aandacht gaat naar crisesbeheer op korte termijn, een deel naar oplossingen op lange termijn en weinig of niets naar de structurele veranderingen die nu nodig zijn. Veel van de problemen worden aangepakt met de manier van denken waarmee en waardoor ze ontstaan zijn en als Centrale banken en regeringen miljarden en miljarden pompen in het overeind houden van de oude, verouderde situatie, dan gaan de noodzakelijke veranderingen gewoon langer duren. Maar ach er zullen vast wel weer een aantal mensen daar schat- en schatrijk van worden. Ondertussen... wacht niet af. Ga je groenten verbouwen! En kijk niet -zoals we vaak aanmoedigen- vooral naar vaste eetbare planten, maar net zo goed ook naar onze traditionele groenten, want we hebben veel meer ervaring om daar productie mee te maken en die zullen we nodig hebben. Een leuke, boeiende uitdaging om dat zo verantwoord mogelijk te doen. En dat in de omstandigheid dat de natuur met ons dolt en solt, zoals we dat nog nauwelijks hebben leren kennen. Het lijkt allemaal toch wel een beetje een koekje van eigen deeg.